Terugblik Project 151

door Peter Swarte (©2002):

Geluidrestauratie


De bijeenkomst op de avond van de 10e december 2002 in de Media Academie in Hilversum werd druk bezocht; veel drukker dan de lijst met aanmeldingen deed vermoeden. Hiermee kwam wel tot uitdrukking dat het onderwerp menig audiofiel na aan het hart ligt.

Welnu, de avond werd begonnen met een presentatie door Harry Coster van het bedrijf Audiolab Harry Coster. Het bedrijf houdt zich al jarenlang bezig met het opkalefateren van historische grammofoonplaatopnamen en neemt daarin een vooraanstaande plaats in.

De presentatie begon met een oud filmfragment van een directe gammofoonplaatopname van de Ramblers van vlak na WO II. Hierin kon men duidelijk waarnemen hoe men de opnname maakt door direct op een lakplaat de snijden. Hiervan werd dan de master gemaakt waarmee de platen geperst werden. Nu kon het gebeuren dat door een of andere oorzaak de groef bij de originele opname of bij de master beschadigd bleek te zijn. Deze beschadigingen werden dan 1 op 1 overgenomen op de platen die dan in de winkel te koop waren. Men kreeg de storingen dus gratis mee.

Hierboven ziet u een grafische voorstelling van het gehele proces. Bij iedere stap in dit proces kunnen defecten optreden.

Het voorstel kan dan komen: laten we de opnamen opnieuw maken en op andere, beter dragers.

Hier duikt dan wel een groot probleem op: de uitvoerenden leven niet meer of de omstandigheden van toen bestaan niet meer. Kortom, de opnamen zijn als historisch te bestempelen en zijn derhalve voor velen kostbaar en niet te vervangen. Kunnen dan deze oude opnamen gerestaureerd worden? Het antwoord is JA, en wel d.m.v. geluidrestauratie.

Geluidrestauratie is een betrekkelijk nieuw fenomeen: een kleine halve eeuw geleden had eigenlijk niemand ooit van dit woord gehoord en ook nu nog stuit deze term vaak op onbegrip, zelfs voor mensen voor wie de geluidsbranche dagelijkse kost is. Een redelijk correcte omschrijving van dit begrip zou "opknappen van oud geluid" kunnen zijn - het komt er tenslotte op neer dat geluid dat is vastgelegd op historische dragers ontdaan wordt van allerlei sporen van aantasting door de tand des tijds. Hieronder ziet u een plaatje van een ernstig aangetast geluidsgroef op een grammofoonplaat.

We hebben een geluidmonster als mp3 file (orgelplaat 1.6 MB) toegevoegd waarmee u kunt beluisteren hoe dit klinkt.

Welnu, dit probleem kan worden opgelost door de volgende maatregelen:

  1. Heeft men de originele matrijs ter beschikking dan polijst men de matrijs.
  2. Men past een digitale bewerking toe volgens onderstaand protocol.

Het nieuwe medium kan na bijvoorbeeld een digitale bewerking een nieuwe matrijs (duur!) worden of een tape of digitale drager (CD). Er is een bedrijf in Nederland dat nog platen perst.

Theo Ceelen van Studio C voert dergelijke digitale bewerkingen uit en gaf hier een korte toelichting op.

We hebben voor u nog een tweetal mp3 files waarmee u het resultaat van een mechanische restauratie door middel van een nieuwe persing (orgelnieuw 1.6 MB) en daarna een digitale "ontklikking" (orgeldeclick 1.6 MB) kunt beoordelen.